سفر و ذِکر

خلاصه ای از آداب و آثار سفر در اسلام

مسافرت آدابی  دارد که رعایت آن سفر را خوش وخاطره انگیز می کند،در همین مورد دین مبین اسلام توصیه وسفارش هایی دارد که با مراجعه  به آیات قرآن وروایات معصومین( علیهم السلام) می توان این سفارشات را بدرستی شناخت و به آن عمل نمود؛لذا به اختصار به برخی از این موارد اشاره می شود.

اهمیت وجایگاه سفر

قُلْ سِیرُوا فِی الْأَرْضِ فَانظُرُوا کَیْفَ بَدَأَ الْخَلْقَ

قرآن خطاب به پیامبر اکرم (صلی الله علیه واله وسلم)  بیان می کند : بگو در زمین بگردید و بنگرید خداوند چگونه آفرینش را آغاز کرده است‏ (سوره عنکبوت آیه 20)

امیرالمومنین(علیه السلام)  فرمودند :مسافرت کنید که در آن پنج فایده است ، اندوه زدایی ،در آمد زایی،دانش افزایی،ادب آموزی وهمراهی با شرافتمند. (مستدرک الوسائل ج8 ،ص115)

مختصری از آداب سفر

دعاو صدقه:

خداوند در قرآن می فرماید وقتی که بر مرکبها قرار گرفتید بگوئید:

...سُبْحانَ الَّذِی سَخَّرَ لَنَا هَذَا وَمَا کُنَّا لَهُ مُقْرِنِینَ * وَ إِنّا إِلی رَبِّنا لَمُنْقَلِبُونَ                                                              ...پاک و منزه است خداوندی که این مرکب را تحت تسخیر ما قرار داد و ما توانائی آن را نداشتیم ، و سرانجام به سوی خداوند بازگشت می کنیم (سوره زخرف آیات13-14)

رسول خدا (صلی الله علیه واله وسلم) هنگامی که به سفر می رفت چنین دعا می کرد:

اللّهُمّ إِنّی أعُوذُ بِکَ مِنْ وعْثاءِ السّفرِ وکآبةِ المُنْقلب ِوسُوءِ المَنظرِ فِی الاْهْلِ والمالِ والْولدِ.

خدایا از سختی سفر واندوه دوری وسرگردانی ودربدری و بدمنظری درباره خاندان ومال وفرزندان به تو پناه می برم.(مصباح المتهجد ص 674-675)

امام صادق (علیه السلام) فرمودند:

سفرت را با صدقه آغاز کن وآیه الکرسی بخوان.(الکافی ،ج4،ص 283)

انتخاب زمان مناسب:

زمان سفر بسیار مهم است ،یعنی این که ضروری است انسان بداند سفر در چه ایامی ودر چه وقتی از شبانه روز ودر چه موقعیتی مناسب است.

امام صادق (علیه السلام) در انتخاب زمان سفر می فرمایند: مسافر روز شنبه مسافرت کند،حتی اگر سنگی در روز شنبه از کوهی فرو غلتد،خدا آن را جایش باز گرداند(الکافی ،ج8،ص 143)

لزوم همسفرمناسب وهم شأن:

لزوم وجود همسفر وانتخاب آن نیز بسیار مورد تاکید واقع شده است بطوریکه این همسفر باید هم ازنظراخلاقی و هماز نظر اقتصادی متناسب با شان وروحیات انسان باشد.

رسول اکرم(صلی الله علیه واله وسلم)  بیان داشتند:همسفرت را بیاب و بشناس؛آن گاه سفرکن  .(مستدرک الوسائل ج8،ص 209)

رسول خدا(صلی الله علیه واله وسلم)  فرمودند: بدترین مردم کسانی هستند که به تنهایی سفر کنند.(الفقیه ج2،ص277)

خداحافظی با دوستان :

رسول اکرم (صلی الله علیه واله وسلم)   فرمودند:هر گاه سفر می کنید با برادران دینی خود خدا حافظی کنید زیرا خدا در سایه دعای آنان برایتان برکت قرار می دهد.(الجامع الصغیرج1،ص 89)

لوازم سفر :

رسول خدا ص می فرمایند:نشانه شرافت وشخصیت فرد این است که هنگام سفر توشه اش خوب ودلپسند باشد.(الکافی ج8،ص 303)

توقف کوتاه بین راه :

در روایات معصومین علیهم السلام تاکید شده در بین مسیر توقف کوتاهی وآن هم نه در همه جا بلکه در محیطهای سر سبز و خوش آب وهوا که انسان ضمن رفع کسالت وخستگی اسباب سفر خوش را برای خود فراهم نماید.

پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه واله وسلم)  فرمودند:هر گاه به مسافرت می روید در منزلگاهی توفقی کوتاه داشته باشید. (الجامع الصغیرج1،ص 129)

توجه به حفاظت ازدین ونماز:

علی رغم همه سفارشاتی که اسلام درباره سفر و آداب آن نموده است، انسان را از سفری که به دین و نمازش لطمه وارد سازد، به شدّت نهی کرده است؛ چنان که امام علی علیه السلام می فرمایند:

انسان نباید به سفری رود که می ترسد در آن به دین و نمازش لطمه ای وارد آید.(کتاب خصال ص ،630)

امام صادق(علیه السلام) نیزفرمودند: لقمان به پسرش درباره سفرتوصیه کرد.....پسرم هرگاه وقت نماز فرا رسید آن را به هیچ روی به تاخیر نینداز و آن را به جا آور و آسوده شو،زیرا نماز دَینی است بر عهده آدمی و آن را به جماعت بخوان ،هر چند بر نوک نیزه باشد.(مکارم الاخلاق، ص 252-253)

سوغات برای خانواده:

امام صادق(علیه السلام) می فرمایند: هنگام بازگشت از سفر برای خانواده خود سوغات بیاورید؛هرچند قطعه سنگی باشد.(تفسیر العیاشی ج1،ص277)

شستشو و نماز :

در پایان سفر به شکرانه بازگشت به وطن خود توصیه بر استحمام ونماز شده است،امام صادق (علیه السلام) می فرمایند: هنگامی که شخصی از سفر باز گردد و وارد منزلش شود، قبل از اینکه به کاری بپردازد شایسته است که تنش را با آب شستشو دهد و دو رکعت نماز بخواند و سجده نماید و خدا را صد مرتبه شکر کند.                                        

ماخذ: قرآن کریم- مفاتیح الحیاه (آیه الله جوادی آملی)

گردآوری: حجه الاسلام جواد حیران

نیم نگاه

عید از جهت دستور زبان مصدر معنای باز گشتن می باشد، و در اصطلاح یعنی بازگشت به سوی خداوند سبحان است، زیرا در این روز عطایا و بخشش های خداوند بزرگ همراه با شادی و رحمت بر بندگان مؤمن نازل می شود. مولای متقیان حضرت علی )ع( می فرماید” : در هر روزی که معصیت خدا انجام نشود ، آن روز عید خواهد بود

در روایات اسلامی، اعیاد اسلامی را چهار عید معرفی می نمایند، عید سعید فطر، عید قربان، عید غدیر و روز جمعه