مهم ترین علل دوری کودکان و نوجوانان از نماز:

 دوری کودکان و نوجوانان از نماز:

هر عمل و رفتار درست یا نادرست افراد جامعه ( بویژه والدین ) به نحوى یا مربوط به فرد است یا مربوط به خانواده و یا مربوط به اجتماع .
اجـتماع و تاءثیراتى که افراد از آن مى پذیرند، مى تواند منشاء صلاح یا فساد گردد و اُفق هاى سعادت یا تیرگى و شقاوت را به دنبال داشته باشد.

اگـر شـرایـط ، زمـیـنه ها، عملکرد افراد جامعه و به طور کلى فضاى عمومى و فضاى خاص هر مـحیط، سالم و به دور از گناه ، فساد ، خرافه و مانند آن باشد ، قطعاً رشد کودک و نوجوان در چنین جامعه اى به سوى معنویت ، ایمان و عبادت پروردگار سبحان سوق پیدا مى کند.

 

جامعه سالم  ؛ که از هر گونه آلودگى ، ظلم و فساد به دور است ، شخصیت  و رفتار فرزندانمان را به بهترین وجهى ، رنگ الهى به خود گرفته و به سوى کمال الى ا... و رسیدن به قله هاى معرفت انسانى آسان خواهد بود.

در بسیاری  از مواقع والدین از کارشناسان فرهنگی و ائمه جماعات سوال می کنند:

*چه کار انجام دهیم تا فرزندانمان اهل توجه به نماز باشند  ؟

و  چرا فرزندانمان کاهل و بی توجه به نماز اند ؟ 

لذا در این مختصر برخى از مهم ترین علل اجتماعى غفلت کودکان و نوجوانان به نماز را یادآور مى شویم :

 
1 ـ دوستان و معاشران
بـسـیـارى از رفتارها و افکار کودک و نوجوان متاءثر از فکر و رفتار دوستان آنها است . وقتى کودک و نوجوان هم سن و سالان خود را در کوچه ، مدرسه ، محلّه ، مسجد، پارک و... مى بیند و یا بـا آنـهـا آشـنـا مى شود، خواسته یا ناخواسته از آنان تاءثیر مى پذیرد و خود را همچون آنان قـرار داده و عمل دیگران را براى خود الگو قرار مى دهد. لذا دوستان ، خصوصاً با آنهایى که صمیمى ترند، نقش بسزایى در ترغیب کودک و نوجوان به نماز یا غفلت و ترک نماز دارند.
تـحـقـیقات نشان مى دهد، هر قدر نزدیک ترین دوستان افراد در سنین نوجوانى به انجام رفتار نـمـاز پـاى بندى بیشترى داشته باشند، بر روى آنها تاءثیر مستقیم گذاشته و نقش مؤ ثرى در تـشـویـق و تـرغـیـب آنـهـا خـواهد داشت و به عکس هر چه نزدیک ترین دوستان افراد در دوران نوجوانى نگرش منفى نسبت به نماز داشته باشند بر روى آنها نیز تاءثیر منفى گذاشته و از گرایش آنان به نماز خواهد کاست .
بـنابراین والدین با مراقبت منطقى و صحیح ، لازم است کودک و نوجوان را از دوستى با کسانى کـه بـه نـمـاز بـى اهـمـیـت انـد بـرحـذر دارنـد و دلیـل ایـن عـمـل را نـیـز بـرایـشـان بـیـان کـنـند تا با رغبت و میل باطنى از دوستى با چنین افرادى پرهیز نمایند.
2 ـ تبلیغات مسموم علیه دین
کودک و نوجوان از طرفى به دلیل آمادگى پذیرش هر نوع اندیشه و رفتار ارائه شده ، و از طـرف دیـگـر بـه دلیـل ضـعـف و نـاتـوانـى عـلمـى و عـقـلى ، قـادر بـه تـجـزیـه و تـحـلیـل و تشخیص درست از نادرست نیست . در چنین وضعیتى اگر در معرض وساوس و تبلیغات مـسـمـوم مـخالفین و منحرفین از اسلام ناب محمدى (صلی الله علیه و آله و سلم )و ارزش الهى ، خاصه نماز قرار گیرد، دچار شک و تردید شده و در نهایت نسبت به دین و عبادت خدا بى اعتنا مى گردد.
لذا والدین اندیشمند و دلسوز با هوشیارى ، علاوه بر اینکه فرزندانشان را از مسیر هلاکت بار تـبـلیـغـات مسموم که در قالب مجلات ، کتب ، فیلم و مانند آن آشکار مى شود حفظ مى کنند، سعى نـمـوده ، آنـان را در مـسیر روحبخش آیات نورانى قرآن کریم و روایات رسیده از امامان (علیهم السلام )قرار دهـنـد، تـا از انـوار دلنـواز و شـفابخش معارف الهى بهره مند گردند. در این صورت کودکان و نـوجـوانـان بـه نـمـاز و رابـطـه بـا خـداونـد سـبـحـان عـشـق مـى ورزنـد و خـود را بـه اعمال صالح مزین مى نمایند.
3 ـ ارائه نکردن الگوى عملى در اجتماع
نوجوان وقتى به محیط اجتماع پا مى گذارد، براى تحقق آرزوهاى مختلف خود از فرد یا افرادى الگو مى پذیرد.
والدینى که سال ها کودک و نوجوان را با ایمان ، خدا، پیامبران ، ائمه (علیهم السلام )آشنا ساخته اند، لازم است در عصر حاضر یا زمانى که کودک و نوجوان در آن زندگى مى کند، فرد یا افراد وارسته اى را بـه عنوان الگوهاى معنوى به آنها معرفى کنند تا روحیه الگوپذیرى او اشباع شود و او بـتـوانـد مصداق عینى بنده صالح و نمازگزار حقیقى را خود دریابد. به یقین چنین کودکان و نوجوانانى با نماز الفت بیشترى یافته و به آن پاى بند خواهند ماند.
4 ـ نقش محیط مدرسه در هدایت به سوى نماز
فضاى آموزشى سالم و پویا، در شکل گیرى و تثبیت شخصیت کودک و نوجوان نقش بسیار مهم و کـلیـدى دارد. اگر مجموعه عناصر تعلیم و تربیت یعنى مدیران ، معلمین ، کارکنان مدرسه به اندیشه الهى و عمل صالح آراسته و پاى بند باشند، به یقین کودک و نوجوان در چنین فضایى رشد معنوى یافته و به وظایف الهى و عبادت با پروردگار مشتاق مى شود.
بـه یـک مـعـنـى مـى توان گفت که معلم بیشترین نقش و تاءثیر را بر روحیات ، عقاید، اخلاق و رفـتـار کـودک و نـوجـوان دارد تـاحـدى کـه نـظـر و عـمـل مـعـلم بـراى آنـان حـجـت بـى بدیل است .
طبق تحقیقات به عمل آمده ، دبیران دینى در گرایش نوجوانان به نماز داراى نقش مؤ ثرى بوده اند. در ذیل برخى از عوامل این تاءثیرگذارى را به ترتیب برمى شمریم :
1 ـ تلاش آنها در آگاه کردن دانش آموزان نسبت به اهمیت و اسرار نماز.
2 ـ شـخـصـیـت عـلمـى و مـیـزان تـوانـایـى دبـیـران دیـنـى در پـاسـخـگـویـى بـه سـؤ ال هاى مذهبى و دینى نوجوانان .
3 ـ محبوبیت دبیران دینى ، نزد دانش آموزان .
4 ـ مطابقت بین گفتار و عمل دبیران دینى (الگوپذیرى ).
5 ـ یادآورى مکرر دبیران دینى درباره نماز.
هـمـچـنـیـن نقش توصیه ها و سفارش هاى دبیران غیردینى در مورد نماز و تاءثیر حضور آنان در نـمـاز جـمـاعـت مـدرسـه ، در گـرایـش دانش آموزان به نماز مؤ ثر بوده است . همچنین تطابق بین گـفـتـار و عـمـل دبـیـران غـیـر دیـنـى بـیـش از تـطـابـق گـفـتـار و عمل دبیران دینى در گرایش آنان به نماز مؤ ثر است .
علاوه بر عوامل مذکور، تاءثیر عواملى همچون تحویل نگرفتن ، بى اعتنایى و بى حرمتى نسبت به کودکان و نوجوانان در اماکن مذهبى ، مشاهده انحراف ، فساد، ریاکارى ، احساس تحجر و بى مـنـطـقى از مدعیان و طرفداران دین ، دیدن ناتوانى ها و عقب ماندگى جوامع اسلامى و مسلمانان و تـعـمـیم دادن آن به اصل دین ، ایجاد نوعى توقع و مزد فورى پس از عبادت ، در روحیه آنان را مى توان از عوامل اجتماعى دور شدن از نماز و عبادت کودکان و نوجوانان برشمرد.والسلام
منابع و مآخذ
کتــب :
1 ـ قرآن کریم .
2 ـ نهج البلاغه .
3 ـ اصول کافى ، ثقه الاسلام کلینى .
4 ـ اسلام و تعلیم و تربیت ، آیت ا... ابراهیم امینى .
5 ـ اولین دانشگاه و آخرین پیامبر، شهید دکتر سیدرضا پاک نژاد، ج 4.
6 ـ اسلام و تربیت ، رضا قربانیان .
7 ـ بحارالانوار، علامه محمدتقى مجلسى .
8 ـ با دنیاى کودک آشنا شویم ، ترجمه سید خلیل خلیلیان .
9 ـ پرورش مذهبى کودکان ، دکتر على قائمى .
10 ـ پى ریزى سازگارى اجتماعى کودکان در خانواده ، ع ، نظیرى .
11 ـ پدر و فرزند، سید محمدتقى حکیم .
12 ـ تئورى رشد خانواده ، دکتر سوسن سیف .
13 ـ تربیت آسیب زا، دکتر عبدالعظیم کریمى .
14 ـ تفسیر نمونه ، جمعى از نویسندگان ، ج 3 و 11.
15 ـ حقوق ، از امام سجاد(علیه السلام ).
16 ـ خانواده و مسائل نوجوان و جوان ، دکتر على قائمى .
17 ـ خانواده و تربیت کودک ، دکتر على قائمى .
18 ـ داستان ها و درس هایى از زندگى پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم )، مرتضى نظرى .